Wortelkanaalbehandeling
Een wortelkanaalbehandeling ook wel zenuwbehandeling of endodontische behandeling genoemd, is een behandeling waar vervelende en pijnlijke verhalen over worden verteld. Maar de vraag is of dit wel terecht is! De behandeling wordt in principe onder verdoving uitgevoerd en kan vaak pijnloos uitgevoerd worden. Slechts in enkele gevallen bij een acute ontsteking of abces (dikke wang) is het niet mogelijk om volledig pijnloos te werken.
Een wortelkanaalbehandeling kan om verschillende redenen uitgevoerd worden. Een veel voorkomende situatie is die met hevige kiespijn. Het levende deel (pulpa) van de tand/kies is dan dermate ontstoken (pulpitis) dat de tandarts de zenuw verwijdert om de patiënt van de pijn af te helpen. Door de wortelkanaalbehandeling wordt het afsterven van de pulpa niet afgewacht en kan een mogelijke ontsteking rondom de wortelpunt voorkomen worden. De wortelkanaalbehandeling heeft ook een iets betere prognose als er zich nog geen bacteriën diep in het wortelkanaal hebben gevestigd.
De wortelkanaalbehandeling is er dan op gericht de bacteriën uit het wortelkanaal te verwijderen en natuurlijk om te voorkomen dat ze daar weer in binnendringen. Na het schoonmaken van de wortelkanalen zal ook de ontsteking rondom de wortelpunt kunnen genezen en het bot weer kunnen terug groeien.
Wortelkanaalbehandelingen kunnen uiteen lopen van vrij makkelijk, bij bijvoorbeeld een voortand met één kanaal tot zeer moeilijk bij een bovenkies met vier kanalen en kromme wortels. De gemiddelde behandeltijd kan uiteen lopen van ongeveer een half uur tot anderhalf/tweeënhalf uur, afhankelijk van de moeilijkheidsgraad. Meestal wordt in de eerste zitting in korte tijd de kanaalbehandeling alleen gestart (endostart) en de patiënt van de pijn verlost, waarna een langere afspraak gemaakt kan worden voor het afmaken van de behandeling.
De behandeling zal over het algemeen plaatsvinden met behulp van een rubberdam. Door een klemmetje op een tand/kies te plaatsen kan er een rubberlapje achter gespannen worden, waardoor een tand of kies geïsoleerd kan worden van de rest van de mondholte. Het voordeel hiervan is onder andere dat er geen speeksel (dus bacteriën) in de wortelkanalen kan komen tijdens de behandeling, maar ook dat er niet snel spoelmiddel en/of vijltjes in de mond kunnen vallen.
De tandarts zal een opening in de tand of kies moeten maken, zodat de wortelkanalen goed toegankelijk worden. Na het openen en opzoeken van de kanalen, moeten deze ruimer en schoongemaakt worden. Het ruimer maken van de kanalen wordt gedaan met verschillende soorten vijltjes met een verschillende vorm en dikte. Sommige vijltjes worden door de boor aangedreven (roterend), andere worden met de hand gebruikt.
Op de röntgenfoto kan de tandarts schatten hoe ver het vijltje in het wortelkanaal gestoken moet worden. Dit controleert hij met een röntgenfoto (zgn lengtefoto). De wortel moet tot bijna aan de wortelpunt (apex)worden gevijld en gereinigd, mocht uit de lengtefoto blijken dat de lengte tekort of te lang is dan kan deze worden aangepast. Tussen het vijlen door wordt gespoeld met een verdunde chloor-oplossing; dit zal de bacteriën in het wortelkanaal doden. Als het wortelkanaal voldoende ver en ruim is opgevijld, kan het gevuld worden. Het wortelkanaal kan op verschillende manieren gevuld worden. Bijna alle technieken gebruiken een soort rubber, guttapercha genaamd en cement als vulmateriaal. De guttapercha wordt vloeibaar of in de vorm van stiftjes in het kanaal gebracht.
De wortelkanalen zijn gevuld en de ontsteking aan de wortelpunt is bijna verdwenen. In werkelijkheid duurt het vaak een half jaar voordat duidelijk de eerste verbeteringen te zien zijn en het kan wel enkele jaren duren voordat de ontsteking helemaal verdwenen is. De klachten verdwijnen over het algemeen wel binnen enkele weken tot maanden.
Aanvullende informatie:
- Delen van de behandeling (kunnen) worden uitgevoerd onder anesthesie (verdoving)
(grote hoeveelheden plaatselijke verdoving kunnen de rijvaardigheid beïnvloeden). - Restjes zenuw, ontstekingsweefsel of achtergebleven bacteriën kunnen aanleiding geven tot napijn, meestal het hevigst tijdens de eerste twee dagen, maar dit kan helaas ook wat langer duren. Dit kan een zeurende pijn zijn, maar ook verhevigen of pas optreden bij (kauw)druk.
- Als de vijl die gebruikt is tijdens de behandeling voorbij de wortelpunt is gekomen kan deze het bot en het wortelvlies geïrriteerd hebben wat ook enige tijd tot klachten kan leiden (mechanische irritatie). Hetzelfde geldt voor het doorpersen van de verdunde chlooroplossing welke gebruikt wordt voor het ontsmetten (chemische irritatie).
- Eventuele napijn kan worden tegengegaan met pijnstillers (bijvoorbeeld paracetamol, eventueel in combinatie met ibuprofen).
- Vaak zijn er twee afspraken nodig om een wortelkanaalbehandeling in zijn geheel af te maken. Meestal dient een wortelkanaalbehandeling op korte termijn te worden ingepland en is het vanwege de volle agenda en de beschikbare tijd alleen mogelijk een korte afspraak (30 à 40 minuten) in te plannen. Daarom wordt in eerste instantie alleen de ontstoken zenuw verwijderd, zodat de pijn zal verminderen en de kanaalbehandeling op een later tijdstip definitief afgemaakt kan worden. Ook kunnen er natuurlijk meer factoren een rol spelen waarom een kanaalbehandeling niet in 1 zitting wordt afgemaakt, onder andere: moeilijk toegankelijk kanalen, het niet droog krijgen van de kanalen, aanwezige (actieve) ontsteking rond de wortelpunt.
- Voordat de eerste tekenen van herstel van het bot rond de wortelpunten te zien is op een röntgenfoto zal over het algemeen minstens zes maanden gewacht moeten worden. Het kan zelfs enkele jaren duren voordat een volledig herstel te zien is op de röntgenfoto. De mogelijk aanwezige klachten verdwijnen gelukkig veel sneller, over het algemeen binnen enkele weken.
